به گزارش الف گفت‌وگوی فرهنگی این هفته رادیو گفت‌وگو، با حضور مهدی شكیبایی؛ رئیس فرهنگسرای رسانه، سعید مشهدی؛ مدیرعامل اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی و دكتر حسن نجفی سولاری؛ مدرس دانشگاه‌های تهران، با موضوع «چالش آینده محتوا در زیست‌بوم فضای مجازی، وحدت یا تعارض» از موج اف‌ام، ردیف ۱۰۳/۵ پخش شد.

در ابتدای این برنامه دكتر حسن نجفی سولاری در مورد ضرورت تنظیم‌گری گفت: اساساً تنظیم‌گری یكی از كاركردهای حكمرانی در هر كشوری است و الزاماً فقط مربوط به فضای مجازی نبوده و نیست و این پدیده امری جدید نیست و همواره در طول تاریخ بوده است و شاید اولین‌بار از مفاهیمی اقتصادی به دیگر حوزه‌ها از جمله فرهنگ و رسانه تسری پیدا كرده است.

وی افزود: ضرب سكه، توزیع پول توسط دولت‌ها، ایجاد سازمان تجارت جهانی و بانك جهانی، از اولین حوزه‌های كاركردی تنظیم‌گری در اقتصاد بوده است؛ بنابراین كاركرد اصلی تنظیم‌گری، یك نظام حكمرانی است برای تسهیلگری، سیاست‌گذاری و اقدامی كه ملت‌ها انجام می‌دهند تا معارض حقوق یكدیگر نشوند.

در ادامه مهدی شكیبایی به تاریخچه تنظیم‌گری در ایران پرداخت و بیان كرد: همان‌طور كه اشاره شد، حوزه تنظیم‌گری موضوع تازه‌ای در دنیا نیست و حكومت‌ها همواره از تنظیم‌گری برای كنترل پدیده‌های نوپدید استفاده كرده‌اند. ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده و در كشور، تنظیم‌گری حوزه‌های مختلف به‌ویژه تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی به جهت تأثیری كه بر زندگی تمام مردم دارد مورد تأكید است.

وی ادامه داد: پیش‌ازاین در نسل اول وب به تنظیم‌گری پایگاه‌های اینترنتی و غیره ورود شده بود و وزارت ارشاد و وزارت ارتباطات مسئولیت‌هایی را بر عهده داشتند؛ اما باتوجه‌به سرعت پیشرفت فناوری‌ها و فراگیر شدن محتوای صوت و تصویر، ضرورت تنظیم‌گری در فضای مجازی بیشتر از قبل احساس می‌شد و لازم بود نهادی كه در حوزه تنظیم‌گری صوت و تصویر فراگیر مسئولیت قانونی و تخصص لازم را داشت به این حوزه ورود كند كه بر همین اساس چند سال است كه سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) تشكیل شده است.

در ادامه سعید مشهدی در تكمیل سخنان رئیس فرهنگسرای رسانه گفت: تنظیم‌گری ضرورت فعلی حاكمیت و حكمرانی است. فلسفه وجودی بانك مركزی و بسیاری از نهادهای دیگر، تنظیم‌گری در حوزه‌های مختلف است. اما اینكه تنظیم‌گری در فضای مجازی با حساسیت‌هایی روبرو است، به این دلیل است كه اقشار بزرگی از جامعه از لایه‌های مختلف حكمرانی گرفته تا پلتفرم‌ها و مردم با فضای مجازی به دلایل مختلف درگیر هستند.

وی اضافه كرد: اگرچه تنظیم‌گری در حوزه بانك‌داری فقط حوزه‌های پولی و مالی را در بر می‌گیرد، اما تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی بسیاری از مباحث متعدد و متنوع را شامل می‌شود. اما یكی از دلایلی كه ما امروزه باید به بحث تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی ورود كنیم، به موقعیت خاص كشور در حوزه‌های مختلف بر می‌گردد. چون ظرفیت فرهنگی ایران، ویژه است، بنابراین تنظیم‌گری ویژه‌ای نیز در این حوزه نیاز است.

مشهدی تأكید كرد: در كشورهای اروپایی تنظیم‌گری در فضای مجازی همواره به شكل ویژه دنبال می‌شود و حتی در ایالات متحده آمریكا هم شاهد تنظیم‌گری در فضای مجازی به شیوه‌های مختلف هستیم كه ممكن است در آن كشورها ابعاد اقتصادی و سیاسی بیشتر موردتوجه باشد و كمتر به ابعاد فرهنگی توجه شود.

وی افزود: در حال حاضر در ایران تنظیم‌گری در حوزه فضای مجازی از یك ضرورت بالقوه به ضروری بالفعل تبدیل شده است و تنظیم‌گری موضوع صوت و تصویر فراگیر چند سال است كه توسط سازمان صداوسیما انجام می‌شود و چون ورود به این حوزه عمر چندانی ندارد طبیعی است كه هنوز چالش‌هایی وجود داشته باشد.

در ادامه شكیبایی در پاسخ به این سؤال كه حاكمیت و نهاد تنظیم‌گر برای اینكه بتواند مردم را با خود همراه كند و از كاربر بازخورد منفی دریافت نكند، چه اقداماتی باید انجام دهد، گفت: واقعیت آن است كه هر موضوع جدیدی در وهله اول نیازمند فرهنگ‌سازی است و بنابراین اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی دراین‌خصوص باید در اولویت قرار گیرد. اگر كنشگران فضای مجازی به این موضوع توجه كنند كه در صورت عدم وجود تنظیم‌گری، فضای مجازی به عرصه‌ای برای بروز و ظهور تخلفات مالی و لطمه زدن به امنیت فرهنگی و اجتماعی مردم تبدیل می‌شود، آیا هیچ كاربری نسبت به انجام تنظیم‌گری اعتراض می‌كند؟ اساساً هر پدیدهٔ جدیدی كه در جوامع بروز و ظهور پیدا می‌كند، همواره در ابتدای امر، عده‌ای در برابر آن مقاومت می‌كنند، اما وقتی در ابتدا فرهنگ‌سازی لازم انجام شود، حتماً به‌جای بروز تعارض‌ها، شاهد شكل‌گیری وحدت ملی خواهیم بود.

در پایان گفت‌وگو سعید مشهدی نیز در پاسخ به همین سؤال و در قالب بیان جمع‌بندی گفت: اینكه عده‌ای امروز مخالف تنظیم‌گری هستند، به این دلیل است كه هرچند فضای مجازی جزو تكنولوژی‌های نرم است كه به‌صورت پنهان و آشكار، فرهنگ‌ساز است؛ اما عده‌ای هنوز به تأثیر تكنولوژی‌های نوین در فرهنگ و آینده جامعه توجه ندارند. درك كامل ابعاد مختلف فضای مجازی برای اقشار مختلف، زمان‌بر است، در واقع زمان خواهد برد تا مردم درك كنند كه اگر تنظیم‌گری فضای مجازی باقدرت انجام نشود، چه آسیب‌هایی از فضای مجازی خواهند دید.

وی اضافه كرد: امانوئل مكرون كه خودش رئیس‌جمهور فرانسه است و قرابتی بافرهنگ ما ندارد، بیان می‌كند كه «فرانسه امروز مورد تهاجم فرهنگی آمریكا قرار گرفته است». برای برخی از اشخاص این صحبت ابتدا قابل‌درك نبود؛ اما معنای حرف او این است كه حتی كشورهای اروپایی اگر به پیچیدگی‌های تنظیم‌گری محتوایی در فضای مجازی توجه نكنند در فرهنگ آمریكایی ذوب می‌شوند و فرهنگ بومی آنها نابود می‌شود. اگر نخواهیم و یا نگذاریم كه نهاد تخصصی حوزه صوت و تصویر فراگیر به اعمال تنظیم‌گری در فضای مجازی، ورود كند، زمان و زمین‌بازی را از دست می‌دهیم و به‌نوعی شریك كسی می‌شویم كه به كشور ما و فرهنگ ما و حتی خود من نوعی ضربه می‌زند. مسیر تنظیم‌گری در فضای مجازی برای اینكه به وحدت ملی ختم شود و باعث بروز تعارض‌ها نشود، مسیری است كه باید از طریق فرهنگ‌سازی، آموزش و اقناع افكار عمومی طی شود تا خود مردم در امر تنظیم‌گری مشاركت كنند.